Tam 64 yıl önce aramızdan ayrıldığında daha 36 yaşındaydı... O 36 yıla öylesine bir yaşam ve şiirler sığdırdı ki film olur...
***
Beykoz'da doğmuştu. Hani şu "İstanbul'u Dinliyorum Gözlerim Kapalı" şiiri var ya onu 1947'de Çengelköy sırtlarındaki korulukta yazmış ölümünden 3 yıl önce. Ne güzel okurdu o şiiri Müşfik Kenter. Cem Karaca, şarkısını söylemişti. Ben Fazıl Say'ın bestelediği ve Serenad Bağcan'ın okuduğu şarkıyı daha çok sevdim. Fazıl'ın bestesi ve piyanosu şiiri adeta resimlemiş.
Orhan Veli'nin "İstanbul'u Dinliyorum" şiirini yazdığı o koruluk bu sene çok gündeme geldi içindeki köşk yüzünden. O köşk, son Osmanlı padişahı Vahdettin'in tahta geçmeden önce yaşadığı köşk. Adı da Vahdettin Köşkü. Özellikle soğan biçimindeki kubbesiyle tanınıyor.
***
Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde yerli yabancı bir çok devlet adamının kaldığı ve ağırlandığı bir kaç köşk daha var o koruluğun içinde.
Padişah Vahdettin yutdışına kaçarken şahsi mülkü olan bu araziyi Zehra isimli cariyesine bağışlamış.
İşte o Orhan Veli'nin sık sık gittiği ve İstanbul'u seyrettiği o korulukta yazdığı şiirinden bir kaç mısra:
"İstanbul'u dinliyorum gözlerim kapalı/ Başında eski alemlerin sarhoşluğu/ Loş kayıkhaneleriyle bir yalı /Dinmiş lodosların uğultusu içinde"
***
Orhan Veli bu şiiri yazmadan bir yıl önce "Pireli Şiir"i yazmış. O şiiri de Timur Selçuk bestelemişti: "Bu ne acaip bilmece! Ne gündüz biter ne gece/ Kime söyleriz derdimizi/ Ne hekim anlar ne hoca/ Kimi işinde gücünde/ Kiminin donu yok kıçında/ Ağız var, burun var, kulak var / Ama hepsi başka biçimde..."
***
Orhan Veli, sokaktaki adamın söyleyişini şiir diline taşıyan bir şair. Melih Cevdet ve Oktay Rifat ile birlikte yenilikçi Garip akımının kurucularından. Eski olan herşeyden uzak durmuş, konuşma dilini şiir diline yaklaştırmış. Bu nedenle de yadırganmış, çok sert eleştirilmiş ve küçümsenmiş. Ama her geçen gün ilgi uyandırmış sonunda da Türk şiirinin mihenk taşı olmuş...
***
Öyle mısraları vardır ki kuşaklar boyu dillerden düşmemiştir. "Yazık oldu Süleyman Efendi'ye", "Rakı şişesinde balık olsam", "Gemliğe doğru denizi göreceksin; sakın şaşırma", "Deli eder insanı bu dünya; bu gece, bu yıldızlar, bu koku, bu tepeden tırnağa çiçek açmış ağaç" mısraları hemen Orhan Veli'yi hatırlatır...
***
1993'te Sezen Aksu'nun bestelediği ve Levent Yüksel'in Medcezir albümünde seslendirdiği "Dedikodu" şarkısı Orhan Veli'nin şiiri üzerine kuruludur. "Kim söylemiş beni Süheyla'ya vurulmuşum diye? / Kim görmüş ama kim, Eleni'yi öptüğümü Yüksekkaldırım'da güpegündüz?" diye başlar. Levent harika yorumlamıştır şarkıyı...
***
Lise çağlarında ezberlediğim bir şiiri daha vardır çok popüler:
"Uzanıp yatıvermiş sere serpe/ Entarisi sıyrılmış hafiften/ Kolunu kaldırmış, koltuğu görünüyor/ Bir eliyle de göğsünü tutmuş/ İçinde kötülüğü yok biliyorum/ Yok, benim de yok ama.../ Olmaz ki! Böyle de yatılmaz ki!"
***
Orhan Veli'nin ölümü tam bir ihmalkarlık ve hatalar zinnciri. 1950'nin 10 Kasım'ında bir haftalığına geldiği Ankara'da belediyenin kazdığı bir çukura düşüyor ve başından hafifçe yaralanıyor. İki gün sonra İstanbul'a dönüyor. 14 Kasım günü bir arkadaşının evinde öğle yemeği yerken fenalık geçiren şair hastaneye kaldırılıyor. Beyinde damar çatlaması yüzünden başlayan rahatsızlığın sebebi doktor tarafından anlaşılamıyor ve Kanık'a alkol zehirlenmesi teşhisiyle tedavi uygulanıyor. Meğerse beyin kanaması geçirmiş. Aynı akşam sekizde komaya giren şair gece 23.20'de komadan çıkamayarak Cerrahpaşa Hastanesi'nde hayata veda ediyor.
***
1988 yılında çizimi Abidin Dino tarafından yapılan Orhan Veli heykeli Rumelihisarı sahilindeki ufak bir parka kondu. Bu heykelde şairin elinde bir kitap, hemen arkasında ise bir martı durmaktadır. Orhan Veli Kanık ise Boğaziçi'ni seyretmektedir.
Dün bu büyük şairin 64'üncü ölüm yıldönümüydü...