Piyasaları izliyorsanız uzun süredir aynı veriler etrafında dönüyorlar. FED, Euro Bölgesi ekonomileri, Çin'in durumu, jeopolitik unsurlar ve Türkiye'deki ekonomik ve siyasi gelişmeler. Aslında şöyle desek daha doğru olur; "Piyasalar sanki yukarıda saydığımız unsurlar etrafında dönüyor gibi yapıyorlar." Hangi kanalı açarsanız açın bir aracı kurum çalışanı "bozuk plak" gibi aynı şeyleri geveleyip duruyor. Gerçekten bir yıl boyunca tüm piyasa programlarını toplasanız sadece 10-15 dakikaya sığar söylenenler.
Borsa geçen hafta yine yükseldi. Hem de yüzde 3.75 oranında... Aynı hafta diğer borsalara baktığımızda sadece Brezilya Borsası geçmiş Borsa İstanbul'u, diğerlerinin artış oranları yüzde 1'leri dahi bulmuyor, bir kısmı da kayıpla kapamış. Banka endeksinin haftalık artış oranı yüzde 4.75. Zaten BIST 100'ün lokomotifi banka hisse senetleri. "Neden yükselmiş" sorusunun yanıtı her zamankinden farksız... Merkez Bankası faizi indirdi, dolayısıyla bankaları fonlama maliyeti gerileyecek ve bankaların karlılık oranları artacak. Sonra? Hisse senetlerinin piyasa değeri yükselecek. Ondan sonra gelsin sermaye kazancı...
POZİTİF AYRIŞMA
Diğer piyasalarla karşılaştırma yaparken kullandığımız MSCI endeksleri de Borsa İstanbul'un pozitif ayrıştığını açıkça yansıtıyor. Son 1 ayda MSCI Türkiye Endeksi yüzde 6.1 yükselirken MSCI Gelişmekte Olan Ülkeler Endeksi aynı süreçte yüzde 1.6 yukarı çıkmış. Ne olursa olsun bazı olumsuz faktörler piyasa aktörlerinin işine gelmediği için şimdilik denkleme dahil edilmiyor. Ne yazık ki bu oyun cumhurbaşkanlığı seçimleri ve biraz sonrasına kadar devam edecek gibi görünüyor. Biraz aşağı çekip tepki alımları ile ivmelendirip "kitle psikolojisi" yaratılıyor, ardından yükselince de "kar realizasyonu" ile satışlar başlıyor. Anlayacağınız hafif yukarı yönlü belli banttaki zikzaklarla yol alıyor para sihirbazları...
Nedir denklem dışında tutulan unsurlar?
Uzatmadan hayati önem taşıyan risk faktörünün altını çizelim. Özel kesim dış borçları oldukça yüksek seviyelerde. Özellikle 150 milyar dolar sınırına gelmiş kısa vadeli dış borç stoku mevcut. Soru şu... Eğer FED faiz yükseltmeye başlarsa bu borçlar nasıl çevrilecek? Yıllardır FED sıfır seviyesinde faiz politikası uyguladığından bankalar dahil tüm mali ve mali dışı şirketler yabancı para birimi cinsinden borçlarının tamamını yeni borçla çeviriyorlar.
BORCU BORÇLA KAPAMA
Biraz açalım... Yurtdışından sendikasyon kredisi ile döviz getiren bir işletme bunu TL'ye çevirip kullandığından borcun geri ödemesi yapılırken kazandığı TL ile döviz alıp borcunu kapatmıyor. Neden TL'sini kullansın ki... Birincisi TL'den iyi para kazanabiliyorlar, ikincisi kur yükseldiğinden finansman maliyetini artırmıyor. Dolayısıyla, vadesi gelmiş 100 dolar borcu için yeniden 100 dolar kredi alıyor. Kısacası hazineler gibi borcunu borçla kapatıyorlar. FED faiz artırımına başladığında bu zincirin halkaları kopmaya başlayacak.
Diğer unsura gelelim... Eğer FED bizim cari açık düşmeden faiz artırımına giderse... Yabancı sermaye çıkışı olmayacak mı? Bu durumda kur yükselmeyecek mi? TL kaybı karşısında Merkez Bankası faizleri yeniden yukarı çekmeyecek mi?
Sözün özü Borsa İstanbul kırmızı çizgilere ulaşmış görünüyor. "Olsun 90 binlere kadar yolu var" diyebilirsiniz. Ama 84-85 binlerin üzerinde duymasanız bile uyarı sinyali almalısınız.